İçindekiler
1. Giriş
Bu makale, aktüerya bilimi ve finansal matematikte kritik bir boşluğu ele almaktadır: birden fazla para piyasasında faaliyet gösteren bir sigorta şirketi için optimal yatırım stratejisi. Browne (1995) ve Schmidli (2002) gibi geleneksel modeller, öncelikle tek para birimli ortamlara odaklanır. Ancak, giderek küreselleşen bir ekonomide, sigortacılar farklı para birimlerinde ifade edilen varlık ve yükümlülükleri yönetmek zorundadır, bu da onları döviz kuru riskine maruz bırakır. Bu araştırma, klasik Cramér-Lundberg fazla modelini, Ornstein-Uhlenbeck (OU) süreci ile modellenen stokastik bir döviz kuru dahil ederek, iki para birimli bir ortama genişletmektedir. Amaç, sigorta finansında yaygın bir riskten kaçınma kriteri olan, terminal servetin beklenen üstel faydasını maksimize etmektir.
2. Model Formülasyonu
2.1 Fazla Süreci
Sigortacının fazla süreci $R(t)$, klasik Cramér-Lundberg modelinin difüzyon yaklaşımı kullanılarak modellenmiştir: $$dR(t) = c dt - d\left(\sum_{i=1}^{N(t)} Y_i\right) \approx (c - \lambda \mu_Y) dt + \sigma_R dW_R(t)$$ Burada $c$ prim oranı, $\lambda$ hasar geliş yoğunluğu, $\mu_Y$ ortalama hasar büyüklüğü ve $W_R(t)$ standart bir Brown hareketidir. Bu yaklaşım, analitik işlenebilirlik için bileşik Poisson sürecini basitleştirir; bu, literatürde yaygın bir tekniktir (bkz. Grandell, 1991).
2.2 Finansal Piyasa
Sigortacı şunlara yatırım yapabilir:
- Yerel Risksiz Varlık: $dB(t) = r_d B(t) dt$, faiz oranı $r_d$.
- Yabancı Riskli Varlık: Geometrik bir Brown hareketi ile modellenmiştir: $dS_f(t) = \mu_f S_f(t) dt + \sigma_f S_f(t) dW_f(t)$.
2.3 Döviz Kuru Dinamikleri
Döviz kuru $Q(t)$ (birim yabancı para başına yerel para birimi) ve onun drift'i şu şekilde modellenmiştir: $$dQ(t) = Q(t)[\theta(t) dt + \sigma_Q dW_Q(t)]$$ $$d\theta(t) = \kappa(\bar{\theta} - \theta(t)) dt + \sigma_\theta dW_\theta(t)$$ Burada, $\theta(t)$, döviz kurlarının enflasyon farkları ve faiz oranı paritesi gibi makroekonomik faktörlerden etkilenen tipik ortalamaya dönüş özelliklerini yakalayan, bir OU süreci izleyen anlık ortalama büyüme oranıdır (Fama, 1984). $W_Q(t)$ ve $W_\theta(t)$ korelasyonlu Brown hareketleridir.
3. Optimizasyon Problemi
3.1 Amaç Fonksiyonu
$X(t)$ yerel para cinsinden toplam servet olsun. Sigortacı, yabancı riskli varlığa yatırılan $\pi(t)$ miktarını kontrol eder. Amaç, $T$ zamanındaki terminal servetin beklenen üstel faydasını maksimize etmektir: $$\sup_{\pi} \mathbb{E}[U(X(T))] = \sup_{\pi} \mathbb{E}\left[-\frac{1}{\gamma} e^{-\gamma X(T)}\right]$$ Burada $\gamma > 0$ sabit mutlak riskten kaçınma katsayısıdır. Üstel fayda, belirli koşullar altında optimal stratejide servet bağımlılığını ortadan kaldırdığı için HJB denklemini basitleştirir.
3.2 Hamilton-Jacobi-Bellman Denklemi
$V(t, x, \theta)$ değer fonksiyonu olsun. İlişkili HJB denklemi şudur: $$\sup_{\pi} \left\{ V_t + \mathcal{L}^{\pi} V \right\} = 0$$ terminal koşulu $V(T, x, \theta) = U(x) = -\frac{1}{\gamma}e^{-\gamma x}$ ile. Diferansiyel operatör $\mathcal{L}^{\pi}$, $X(t)$, $\theta(t)$ dinamiklerini ve bunların korelasyonlarını içerir. Bu KDB'yi çözmek temel analitik zorluktur.
4. Analitik Çözüm
4.1 Optimal Yatırım Stratejisi
Makale, yabancı riskli varlıktaki optimal yatırımı şu şekilde türetmiştir: $$\pi^*(t) = \frac{\mu_f + \theta(t) - r_d}{\gamma (\sigma_f^2 + \sigma_Q^2 + 2\rho_{fQ}\sigma_f\sigma_Q)} + \text{$\theta(t)$ içeren Düzeltme Terimleri}$$ Bu formül sezgisel bir yoruma sahiptir: ilk terim klasik bir Merton-tipi çözümdür (Merton, 1969), burada yatırım fazla getiri ($\mu_f + \theta(t) - r_d$) ile orantılı ve riske ($\gamma$ ve toplam varyans) ters orantılıdır. Düzeltme terimleri, döviz kuru drift'i $\theta(t)$'nin stokastik doğasını ve diğer süreçlerle korelasyonunu hesaba katar.
4.2 Değer Fonksiyonu
Değer fonksiyonunun şu formda olduğu bulunmuştur: $$V(t, x, \theta) = -\frac{1}{\gamma} \exp\left\{-\gamma x e^{r_d (T-t)} + A(t) + B(t)\theta + \frac{1}{2}C(t)\theta^2 \right\}$$ Burada $A(t)$, $B(t)$ ve $C(t)$, sıradan diferansiyel denklemlerden (Riccati denklemleri) oluşan bir sistemi sağlayan, zamana bağlı deterministik fonksiyonlardır. Bu yapı, üstel fayda ile doğrusal-kuadratik kontrol problemlerinde yaygındır.
5. Sayısal Analiz
Makale, optimal stratejinin davranışını göstermek için bir sayısal analiz sunmaktadır. Temel gözlemler şunları içerir:
- $\theta(t)$'ye Duyarlılık: Beklenen döviz kuru değerlenmesi $\theta(t)$ yüksek olduğunda, optimal yatırım $\pi^*(t)$ artar ve yabancı varlığa yatırımı teşvik eder.
- Riskten Kaçınmanın Etkisi ($\gamma$): Beklendiği gibi, daha yüksek riskten kaçınma, yabancı riskli varlıktaki pozisyonu önemli ölçüde azaltır.
- Korelasyonun Etkisi: Yabancı varlık getirisi ile döviz kuru değişimi ($\rho_{fQ}$) arasındaki negatif korelasyon, doğal bir hedge görevi görebilir ve daha büyük bir optimal pozisyona izin verebilir.
6. Temel İçgörü ve Analist Perspektifi
Temel İçgörü: Bu makale, sigortacı yatırım modeline yapılan başka bir artımsal ayar değildir. Temel katkısı, stokastik para birimi riskini sigortacının varlık-yükümlülük yönetimi çerçevesine resmi olarak entegre etmesidir. Döviz kuru drift'ini ortalamaya dönen bir OU süreci olarak modelleyerek, yazarlar basit sabit parametreli modellerin ötesine geçmekte ve küresel sigortacılar için önemli bir gerçekliği yakalamaktadır: döviz kuru riski, aktif olarak yönetilmesi gereken kalıcı, dinamik bir faktördür, sadece statik bir dönüşüm ücreti değildir.
Mantıksal Akış: Mantık sağlamdır ve kanonik stokastik kontrol şablonunu izler: (1) Cramér-Lundberg fazlasını bir difüzyona genişlet, (2) Stokastik bir döviz kuru ile iki para birimli bir piyasa ekle, (3) Üstel fayda amacını tanımla, (4) HJB denklemini türet, (5) Üstel faydanın ayrılabilirliğinden yararlanarak bir çözüm formu tahmin et, ve (6) Ortaya çıkan Riccati denklemlerini çöz. Bu, iyi bilinen ancak etkili bir yoldur ve Fleming ve Soner'in (2006) kontrollü difüzyonlar üzerine temel çalışmalarına benzer bir ruha sahiptir.
Güçlü ve Zayıf Yönler: Güçlü Yönler: Modelin zarafeti ana gücüdür. Üstel fayda ve $\theta(t)$ için afin dinamiklerin kombinasyonu, stokastik kontrol problemlerinde nadir görülen, işlenebilir, kapalı formda bir çözüm üretir. Bu, net karşılaştırmalı statikler sağlar. Varlık ve para birimi getirileri arasındaki korelasyonun açık bir şekilde dahil edilmesi de takdire şayandır, çünkü bu risklerin izole olmadığını kabul eder. Zayıf Yönler: Modelin varsayımları onun Aşil topuğudur. Sigorta fazlasının difüzyon yaklaşımı, sıçrama riskini (sigorta hasarlarının özü) ortadan kaldırarak, kuyruk riskini hafife alabilir. $\theta(t)$ için OU süreci, ortalamaya dönse de, gelişmekte olan piyasalarda görülen "sabit kur rejimi değişimlerini" veya ani devalüasyonları yakalayamayabilir. Ayrıca, model, pratik uygulama için kritik olan işlem maliyetlerini ve kısa satış yasağı gibi kısıtlamaları göz ardı eder. Portföy optimizasyonu için derin pekiştirmeli öğrenme gibi daha sağlam yaklaşımlarla karşılaştırıldığında (Theate & Ernst, 2021), bu model analitik olarak temiz ancak gerçek dünyada potansiyel olarak kırılgan hissettirmektedir.
Uygulanabilir İçgörüler: Küresel sigortacılardaki Baş Yatırım Sorumluları için bu araştırma, döviz hedging'inin sonradan düşünülecek bir şey olmadığını vurgulamaktadır. Optimal strateji dinamiktir ve sürekli olarak tahmin edilmesi gereken döviz kuru drift'inin ($\theta(t)$) mevcut durumuna bağlıdır. Uygulayıcılar şunları yapmalıdır: 1. Tahmin Motorları Geliştirin: Gizli durum $\theta(t)$'yi ve parametrelerini ($\kappa, \bar{\theta}, \sigma_\theta$) gerçek zamanlı olarak tahmin etmek için sağlam Kalman filtreleri veya MLE yöntemleri geliştirin. 2. OU Ötesinde Stres Testi Yapın: Modelin çerçevesini kullanın ancak OU sürecini, strateji dayanıklılığını ölçmek için senaryo analizinde daha karmaşık modellerle (ör. rejim değiştirme) değiştirin. 3. Korelasyona Odaklanın: Yabancı varlık getirileri ile para birimi hareketleri arasındaki korelasyonu ($\rho_{fQ}$) aktif olarak izleyin ve modelleyin, çünkü bu, hedge oranının ve optimal maruz kalmanın temel bir belirleyicisidir.
7. Teknik Detaylar ve Matematiksel Çerçeve
Temel matematiksel araç, stokastik optimal kontrol teorisinden Hamilton-Jacobi-Bellman (HJB) denklemidir. Yabancı varlıktaki $\pi(t)$ yatırımı dikkate alındığında, yerel para cinsinden servet dinamikleri şöyledir: $$dX(t) = \left[ r_d X(t) + \pi(t)(\mu_f + \theta(t) - r_d) + (c - \lambda\mu_Y) \right] dt + \pi(t)\sigma_f dW_f(t) + \pi(t)\sigma_Q dW_Q(t) + \sigma_R dW_R(t)$$ Değer fonksiyonu $V(t,x,\theta)$ için HJB denklemi şudur: $$ \begin{aligned} 0 = \sup_{\pi} \Bigg\{ & V_t + \left[ r_d x + \pi(\mu_f + \theta - r_d) + (c - \lambda\mu_Y) \right] V_x + \kappa(\bar{\theta} - \theta) V_\theta \\ & + \frac{1}{2}\left( \pi^2(\sigma_f^2 + \sigma_Q^2 + 2\rho_{fQ}\sigma_f\sigma_Q) + \sigma_R^2 + 2\pi(\rho_{fR}\sigma_f\sigma_R + \rho_{QR}\sigma_Q\sigma_R) \right) V_{xx} \\ & + \frac{1}{2}\sigma_\theta^2 V_{\theta\theta} + \pi \sigma_\theta (\rho_{f\theta}\sigma_f + \rho_{Q\theta}\sigma_Q) V_{x\theta} \Bigg\} \end{aligned} $$ Üstel fayda varsayımı $V(t,x,\theta) = -\frac{1}{\gamma}\exp\{-\gamma x e^{r_d(T-t)} + \phi(t,\theta)\}$ bunu $\phi(t,\theta)$ için bir KDB'ye basitleştirir; bu da $\phi(t,\theta)=A(t)+B(t)\theta+\frac{1}{2}C(t)\theta^2$ şeklindeki kuadratik bir tahminle, $A(t), B(t), C(t)$ için Riccati denklemlerini verir.
8. Analiz Çerçevesi: Pratik Bir Vaka
Senaryo: Japon bir hayat-dışı sigortacı (yerel para birimi: JPY), yerel operasyonlarından fazla tutmaktadır. Varlıklarının bir kısmını ABD teknoloji hisse senetlerine (yabancı varlık, USD) yatırmayı düşünmektedir. Amaç, 5 yıllık bir ufukta bu yabancı varlığa optimal dinamik tahsisatı belirlemektir.
Çerçeve Uygulaması:
- Parametre Kalibrasyonu:
- Fazla (JPY): Tarihsel hasar verilerinden $c$, $\lambda$, $\mu_Y$'yi tahmin ederek drift $(c-\lambda\mu_Y)$ ve volatilite $\sigma_R$'yi elde edin.
- ABD Teknoloji Hisse Senetleri (USD): Bir kıyas endeksinden (ör. Nasdaq-100) beklenen getiri $\mu_f$ ve volatilite $\sigma_f$'yi tahmin edin.
- USD/JPY Döviz Kuru: $\theta(t)$ için OU süreci parametrelerini kalibre etmek için tarihsel verileri kullanın: uzun vadeli ortalama $\bar{\theta}$, ortalamaya dönüş hızı $\kappa$ ve volatilite $\sigma_\theta$. Korelasyonları ($\rho_{fQ}, \rho_{fR},$ vb.) tahmin edin.
- Risksiz Oranlar: $r_d$ için Japon Devlet Tahvili (JGB) getirisini ve ABD Hazine getirisini (modelin yapısına dönüştürülmüş) kullanın.
- Riskten Kaçınma: Şirketin sermaye yeterliliği ve risk toleransına dayalı olarak $\gamma$'yı belirleyin.
- Strateji Hesaplaması: Kalibre edilmiş parametreleri $\pi^*(t)$ formülüne yerleştirin. Bu, son döviz kuru hareketlerinden filtrelenebilen gizli durum $\theta(t)$'nin mevcut tahmini değerini gerektirir.
- Çıktı ve İzleme: Model, zamanla değişen bir hedef tahsisat yüzdesi çıktısı verir. Sigortacının hazinesi, FX hedging oranını ve hisse senedi tahsisatını buna göre ayarlar. $\theta(t)$ tahmini periyodik olarak (ör. aylık) güncellenmeli, bu da dinamik yeniden dengelemeye yol açmalıdır.
9. Gelecekteki Uygulamalar ve Araştırma Yönleri
Model, genişletme ve pratik uygulama için çeşitli yollar açmaktadır:
- Çok Para Birimli Portföyler: Modeli birden fazla yabancı para birimi ve varlığa genişleterek, çapraz para birimi korelasyonları ağını yönetmek. Bu, çok uluslu sigortacıların ihtiyaçlarıyla uyumludur.
- Sıçrama Risklerinin Dahil Edilmesi: Sigorta fazlası için difüzyon yaklaşımını, katastrofik hasarları daha iyi modellemek için daha gerçekçi bir sıçrama-difüzyon veya Lévy süreci ile değiştirmek, Surya'nın (2022) sıçrama süreçleri altında optimal kontrol üzerine tekniklerini kullanarak.
- Rejim Değiştirme Modelleri: $\theta(t)$ veya piyasa parametrelerini, Elliott ve diğerlerinin çalışmalarında görüldüğü gibi farklı para politikası veya ekonomik döngüleri yakalamak için Markov rejim değiştirme süreci ile modellemek.
- Makine Öğrenimi Entegrasyonu: Gizli durum $\theta(t)$ ve dinamiklerini yüksek frekanslı piyasa verilerinden tahmin etmek için LSTM ağları veya pekiştirmeli öğrenme ajanları kullanmak, parametrik OU varsayımının ötesine geçmek.
- VYK Entegrasyonu: Bu yatırım modelini, sigorta ürün fiyatlaması ve reasürans stratejileri üzerinde de optimizasyon yapan daha geniş bir Varlık-Yükümlülük Yönetimi (VYK) çerçevesine yerleştirmek.
- Merkeziyetsiz Finans (DeFi): Modeli, döviz kuru oynaklığının aşırı olduğu, birden fazla blok zinciri yerel para biriminde kripto-varlık tutan merkeziyetsiz bir sigorta protokolünün (ör. Nexus Mutual) hazinesini yönetmek için uygulamak.
10. Referanslar
- Browne, S. (1995). Optimal Investment Policies for a Firm with a Random Risk Process: Exponential Utility and Minimizing the Probability of Ruin. Mathematics of Operations Research, 20(4), 937-958.
- Fama, E. F. (1984). Forward and spot exchange rates. Journal of Monetary Economics, 14(3), 319-338.
- Fleming, W. H., & Soner, H. M. (2006). Controlled Markov Processes and Viscosity Solutions (2nd ed.). Springer.
- Grandell, J. (1991). Aspects of Risk Theory. Springer-Verlag.
- Merton, R. C. (1969). Lifetime Portfolio Selection under Uncertainty: The Continuous-Time Case. The Review of Economics and Statistics, 51(3), 247-257.
- Schmidli, H. (2002). On minimizing the ruin probability by investment and reinsurance. The Annals of Applied Probability, 12(3), 890-907.
- Surya, B. A. (2022). Optimal investment and reinsurance for an insurer under jump-diffusion models. Scandinavian Actuarial Journal, 2022(5), 401-429.
- Theate, T., & Ernst, D. (2021). An Application of Deep Reinforcement Learning to Algorithmic Trading. Expert Systems with Applications, 173, 114632.
- Zhou, Q., & Guo, J. (2020). Optimal Control of Investment for an Insurer in Two Currency Markets. arXiv preprint arXiv:2006.02857.